Nowelizacja Prawa zamówień
publicznych przyniosła istotne zmiany w zasadach wykluczania wykonawców. Najważniejszą
z nich jest wprowadzenie obligatoryjnych
i fakultatywnych podstaw wykluczenia. W przypadku podstaw fakultatywnych
wykluczenia zamawiający będzie zobowiązany wskazać je w ogłoszeniu o
zamówieniu, w SIWZ bądź w zaproszeniu do negocjacji.
Ustawodawca przewidział 12 obligatoryjnych podstaw wykluczenia.
Wśród nich warto wskazać, na podstawy dotyczące prawomocnego skazania wykonawcy będącego osobą fizyczną lub
urzędującego członka organu zarządzającego, nadzorczego, wykonawcy, wspólnika w
spółce jawnej, partnerskiej, komplementariusza lub prokurenta. W
znowelizowanych przepisach nieco zmieniono zakres przestępstw, które warunkują
wykluczenie. Dodano m.in. przestępstwa o charakterze terrorystycznym, przeciwko
wiarygodności dokumentów, handlu ludźmi.
Wykluczeniu obligatoryjnemu podlega
także wykonawca, wobec którego
wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca
dokonał płatności
należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne
wraz z odsetkami
lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie
w sprawie spłaty
tych należności. Natomiast jeśli nie został wydany w tym zakresie
prawomocny wyrok sądu lub ostateczna decyzja administracyjna, wykonawca może
podlegać fakultatywnemu wykluczeniu.
Obligatoryjnie zamawiający będzie także wykluczał:
Ø wykonawcę,
który w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy
przedstawieniu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału
w postępowaniu lub obiektywne
i niedyskryminacyjne kryteria, lub który zataił te informacje lub
nie jest w stanie przedstawić wymaganych dokumentów;
Ø wykonawcę,
który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd zamawiającego, mogące
mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia;
Ø wykonawcę, który bezprawnie wpływał
lub próbował wpłynąć na czynności zamawiającego lub pozyskać informacje
poufne, mogące dać mu przewagę w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Warto zaznaczyć, iż zmieniło
się brzmienie podstawy wykluczenia dotyczącej udziału wykonawcy w przygotowywaniu postępowania: wykonawcę, który brał
udział w przygotowaniu
postępowania o udzielenie zamówienia lub którego pracownik, a także
osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, o dzieło, agencyjnej lub
innej umowy o świadczenie usług, brał udział w przygotowaniu takiego
postępowania, chyba że spowodowane tym zakłócenie konkurencji może być wyeliminowane
w inny sposób niż przez wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu. Przede
wszystkim wydaje się, że przepis ten ma szerszy podmiotowy zakres zastosowania,
gdyż obejmuje także przypadki, gdy w przygotowaniu postępowania brał udział
kontrahent wykonawcy świadczący na jego rzecz usługi.
Podstawą wykluczenia
obligatoryjnego jest także tzw. zmowa
przetargowa – dotychczas taka sytuacja mogła być kwalifikowana jedynie jako
czyn nieuczciwej konkurencji i stanowić podstawę odrzucenia oferty.
Obligatoryjnie wyklucza się
także tych wykonawców, względem których orzeczono tytułem środka
zapobiegawczego zakaz ubiegania się o
zamówienia publiczne (a więc nie tylko podmioty zbiorowe wobec których
orzeczono zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne).
W zakresie podstaw fakultatywnych warto
podkreślić, iż po nowelizacji otwarcie
likwidacji wykonawcy nie jest obligatoryjną podstawą wykluczenia. Fakultatywną
podstawą wykluczenia jest także pozostawanie w relacjach określonych w art. 17
ust. 1 pkt 2–4 wykonawcy lub osób zarządzających wykonawcą z:
a) zamawiającym,
b) osobami
uprawnionymi do reprezentowania zamawiającego,
c) członkami
komisji przetargowej,
d) osobami,
które złożyły oświadczenie, o którym mowa w art. 17 ust. 2a
– chyba że jest możliwe zapewnienie
bezstronności po stronie zamawiającego w inny sposób niż przez wykluczenie wykonawcy
z udziału w postępowaniu.
Zamawiający może także fakultatywnie
wykluczyć wykonawcę:
Ø który,
z przyczyn leżących po jego stronie, nie
wykonał albo nienależycie wykonał w
istotnym stopniu wcześniejszą
umowę w sprawie zamówienia
publicznego lub umowę koncesji, zawartą z zamawiającym, o którym mowa w art. 3
ust. 1 pkt 1–4, co doprowadziło do rozwiązania umowy lub zasądzenia odszkodowania;
Ø będącego
osobą fizyczną lub zarządzającą wykonawcy, którego prawomocnie skazano za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub
wykroczenie przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono
karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny nie niższą niż 3000
złotych;
Ø wobec
którego wydano ostateczną decyzję
administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy,
prawa ochrony środowiska lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli
wymierzono tą decyzją karę pieniężną nie niższą niż 3000 złotych.
Podobnie jak przed zmianą
przepisów, zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, co podważa
jego uczciwość, w szczególności gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania
lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co
zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych.
Ustawodawca wprowadził także ograniczenia czasowe, tj. zaistnienie
powyższych okoliczności może być podstawą wykluczenia, o ile nie upłynął określony
okres czasu. W przypadku wyroków termin ten wynosi co do zasady 5 lat od dnia od dnia
uprawomocnienia się wyroku
potwierdzającego zaistnienie jednej
z podstaw wykluczenia, chyba że w tym wyroku został określony inny okres
wykluczenia.
W pozostałych przypadkach są to 3 lata:
- od dnia odpowiednio uprawomocnienia się
wyroku potwierdzającego zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia, chyba że w
tym wyroku został określony inny okres wykluczenia lub od dnia w którym decyzja
potwierdzająca zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia stała się ostateczna;
- od dnia zaistnienia zdarzenia będącego
podstawą wykluczenia.
W przypadku zakazu ubiegania się o zamówienie
publicznego okres wykluczenia wynika z orzeczenia.
Stan prawny: 2016.07.18.