wtorek, 6 września 2016

Elektronizacja zamówień publicznych



Jednym z głównych założeń przyjęcia nowych dyrektyw była elektronizacja zamówień, stąd także zmiany w Prawie zamówień publicznych (‘Pzp’) i dodanie nowego rozdziału 2a ‘Komunikacja zamawiającego z wykonawcami’. Jak wynika jednak z przepisów przejściowych, ‘rewolucja’ i niemal całkowite przejście na formę elektroniczną nastąpi dopiero 18 października 2018 r. (w przypadku centralnych zamawiających 18 kwietnia 2017 r.).

Z nowego art. 10a Pzp wynika, komunikacja między zamawiającym a wykonawcami, w szczególności składanie ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, oraz oświadczeń, w tym oświadczenia składanego na formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, odbywa się przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Środki komunikacji elektronicznej to z kolei rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi, a w szczególności pocztę elektroniczną. Pzp za środek komunikacji elektronicznej uznaje także faks.
Dodatkowo zamawiający może postawić wymóg (bądź jedynie dopuścić taką możliwość) w ogłoszeniu o zamówieniu, zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania, zaproszeniu do składania ofert lub do negocjacji w przypadku gdy zamieszczenie ogłoszenia o ustanowieniu systemu kwalifikowania wykonawców stanowi zaproszenie do ubiegania się o zamówienie przedstawienia informacji zawartych w ofercie w postaci katalogu elektronicznego lub dołączenia katalogu elektronicznego do oferty. W takim przypadku zamawiający zobowiązany jest wskazać niezbędne informacje dotyczące formatu, parametrów wykorzystywanego sprzętu elektronicznego oraz technicznych warunków i specyfikacji połączenia dotyczących katalogu elektronicznego.
Docelowo oferty, wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz oświadczenia, w tym jednolity dokument powinny być sporządzone pod rygorem nieważności, w postaci elektronicznej i podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub równoważnego środka, spełniającego wymagania dla tego rodzaju podpisu.
Ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia od wymogu użycia środków komunikacji elektronicznej przy składaniu ofert i w takim przypadku składanie ofert odbywa się przy pomocy poczty, osobiście lub za pośrednictwem posłańca. Decyzja ta zależy od zamawiającego i może być podjęta jeżeli:
1) z uwagi na wyspecjalizowany charakter zamówienia, użycie środków komunikacji elektronicznej wymagałoby narzędzi, urządzeń lub formatów plików, które nie są ogólnie dostępne lub nie są obsługiwane za pomocą ogólnie dostępnych aplikacji;
2) aplikacje do obsługi formatów plików, które nadają się do przygotowania ofert, korzystają z formatów plików, których nie można obsługiwać za pomocą żadnych innych aplikacji otwartoźródłowych lub ogólnie dostępnych, lub są objęte licencją i nie mogą zostać udostępnione do pobierania lub zdalnego wykorzystania przez zamawiającego;
3) użycie środków komunikacji elektronicznej wymagałoby specjalistycznego sprzętu, który nie jest dostępny dla zamawiającego;
4) wymaga przedstawienia modelu fizycznego, modelu w skali lub próbki, której nie można przekazać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej;
5) jest to niezbędne z powodu naruszenia bezpieczeństwa środków komunikacji elektronicznej;
6) jest to niezbędne z uwagi na potrzebę ochrony informacji szczególnie wrażliwych, której nie można zagwarantować w sposób dostateczny przy użyciu środków komunikacji elektronicznej lub innych narzędzi lub urządzeń, które mogłyby być udostępnione przez zamawiającego.
Jeżeli zamawiający odstępuje od wymogu użycia środków komunikacji elektronicznej, ma obowiązek podać powody decyzji w protokole.

Ponadto co do zasady zamawiający powinien zapewnić, aby narzędzia i urządzenia wykorzystywane do komunikacji z wykonawcami przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, oraz ich właściwości techniczne były niedyskryminujące, ogólnie dostępne oraz interoperacyjne z produktami służącymi elektronicznemu przechowywaniu, przetwarzaniu i przesyłaniu danych będącymi w powszechnym użyciu oraz nie mogły ograniczać wykonawcom dostępu do postępowania o udzielenie zamówienia. Możliwość wymagania użycia narzędzi, urządzeń lub formatów plików, które nie są ogólnie dostępne jest dopuszczalna, jeżeli zamawiający:
1) oferuje nieograniczony, pełny, bezpośredni i bezpłatny dostęp, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, do narzędzi, urządzeń lub formatów plików od dnia opublikowania ogłoszenia o zamówieniu lub dnia wysłania zaproszenia do potwierdzenia zainteresowania lub
2) zapewnia, że wykonawcy nieposiadający dostępu do narzędzi, urządzeń lub formatów plików, lub możliwości jego uzyskania, będą mogli - w terminie umożliwiającym przystąpienie do postępowania o udzielenie zamówienia - zastosować tymczasowe narzędzia bezpłatnie udostępnione w sieci, o ile brak dostępu nie wynika z przyczyn dotyczących wykonawcy, lub
3) udostępnia inny środek komunikacji elektronicznej do składania oferty.

W powyższych okolicznościach zamawiający jest zobowiązany w ogłoszeniu o zamówieniu lub zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania podać adres strony internetowej, na której są dostępne te narzędzia, urządzenia lub formaty plików.

W przypadku zamówień na roboty budowlane lub konkursów zamawiający może wymagać użycia narzędzi elektronicznego modelowania danych budowlanych lub podobnych narzędzi. W takim przypadku zamawiający udostępnia środki dostępu do tych narzędzi zgodnie z art. 10d  Pzp do czasu, gdy takie narzędzia staną się ogólnie dostępne.

Do 18 października 2018 r.
Powyższe zasady w pełnym zakresie zaczną obowiązywać dopiero od 18 października 2018 r. , w przypadku centralnie zamawiających – od 18 kwietnia 2017 r. Do tego zgodnie z przepisami przejściowymi:
1) komunikacja między zamawiającym a wykonawcami odbywa się zgodnie z wyborem zamawiającego za pośrednictwem operatora pocztowego, osobiście, za pośrednictwem posłańca, faksu lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej – wobec tego w praktyce nadal nic się nie zmienia;
2) jeżeli zamawiający lub wykonawca przekazują oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje za pośrednictwem faksu lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, każda ze stron na żądanie drugiej strony niezwłocznie potwierdza fakt ich otrzymania – jest to zgodnie z uchylonym przepisem art. 27 ust. 2 Pzp
3) w przypadku zamówień na roboty budowlane lub konkursów zamawiający może wymagać użycia narzędzi elektronicznego modelowania danych budowlanych lub podobnych narzędzi, jeżeli takie narzędzia są ogólnie dostępne lub zamawiający zapewnia alternatywne środki dostępu do takich narzędzi;
4) oferty i wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego składa się pod rygorem nieważności w formie pisemnej albo - za zgodą zamawiającego - w postaci elektronicznej, podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub równoważnego środka, spełniającego wymagania dla tego rodzaju podpisu – pierwszeństwo ma wiec forma pisemna, chyba że zamawiający inaczej postanowi.


Od 18 kwietnia 2018 r.
Ponadto art. 10a w zakresie JEDZ stosuje się od 18 kwietnia 2018 r., czyli dopiero od tego dnia dokument ten należy składać przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Do 18 kwietnia 2018 r. wszystkie oświadczenia (nie tylko JEDZ) mogą być składane w formie pisemnej albo w postaci elektronicznej.

Stan prawny: 6.09.2016 r.

środa, 31 sierpnia 2016

W jaki sposób oceniać oferty po nowelizacji?



Nowelizacja Prawa zamówień publicznych na ‘pierwszy rzut oka’ nie przynosi zmian w zasadach oceny ofert. Niemniej, szczegółowa analiza przepisów prowadzić może do przeciwnego wniosku.

Najistotniejsza różnica wynika z faktu, iż wykonawca co do zasady wraz z ofertą nie będzie składał żadnych dokumentów za wyjątkiem oświadczenia w przypadku przetargów poniżej progów i jednolitego dokumenty zamówienia w przypadku przetargów o wartości równej lub większej niż tzw. próg. Na podstawie oświadczenia bądź JEDZ zamawiający będzie dokonywał oceny czy wykonawca spełnia warunki udziału, kryteria selekcji, kryteria oceny ofert i ostatecznie ustali która z ofert jest najwyżej oceniona.
Wykonawca, który złoży ofertę najwyżej ocenioną, będzie miał obowiązek w przypadku zamówienia powyżej progu złożyć dokumenty bądź oświadczenia wymagane przez zamawiającego w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 10 dni. W przypadku zamówień poniżej progu zamawiający będzie mógł zrezygnować z żądania tych dokumentów i oświadczeń, ale jeśli się na to zdecyduje wyznaczy wykonawcy termin, nie krótszy niż 5 dni. Jeśli wykonawca nie zastosuje się do wezwania, złoży dokumenty lub oświadczenia niekompletne, zawierające błędy, budzące wątpliwości, to wtedy zastosowanie znajduje art. 26 ust. 3 Prawa zamówień publicznych.
Podsumowując, zamawiający nie ocenia wszystkich ofert w zakresie dokumentów jednocześnie, tylko zawsze dokumenty dotyczące oferty najwyżej ocenionej. W praktyce może to skutkować przedłużeniem postępowania, gdyż jeśli okaże się, że wykonawca, który złożył ofertę najwyżej ocenioną, nie spełnia warunków udziału w postępowaniu, to zamawiający wzywa do złożenia dokumentów i oświadczeń ‘kolejnego’ wykonawcę w listy rankingowej. Dotychczas wszystkie te wezwania odbywały się w jednym czasie.

Niezależnie do powyższego, pewną ‘furtką’ dla zamawiającego jest przepis art. 26 ust. 2f Prawa zamówień publicznych, który umożliwia na każdym etapie postępowania wezwać wykonawców do złożenia wszystkich lub niektórych oświadczeń lub dokumentów potwierdzających, że nie podlegają wykluczeniu, spełniają warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, o ile tylko jest to niezbędne do zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania o udzielenie zamówienia. Jeśli więc zamawiający ma jakiekolwiek wątpliwości czy wykonawca będzie w stanie złożyć dany dokument, może nie czekając na ustalenie która oferta została najwyżej oceniona, wezwać wykonawcę do złożenia tego dokumentu.

Warto także zaznaczyć, że wykonawca może wskazać, że dany dokument bądź oświadczenie jest dostępne w formie elektronicznej pod określonym adresem internetowym ogólnodostępnych i bezpłatnych baz danych – w takim przypadku zamawiający pobiera samodzielnie z tych baz danych wskazane przez wykonawcę oświadczenia lub dokumenty. Jeśli z kolei zamawiający jest już w posiadaniu tych dokumentów bądź oświadczeń, to ma obowiązek z nich korzystać, o ile są one aktualne.

Procedura odwrócona
Znowelizowane przepisy umożliwiają zastosowanie tzw. procedury odwróconej, która polega na tym, że w pierwszej kolejności zamawiający bada oferty pod kątem kryteriów oceny ofert – pomija więc etap badania warunków udziału w postępowaniu, kryteriów selekcji czy podstaw wykluczenia. Wybiera więc ofertę ocenioną jako najkorzystniejszą i dopiero wtedy badania czy wybrany wykonawca spełnia warunki podmiotowe. Możliwość zastosowania procedury odwróconej powinna być przewidziana w SIWZ bądź w IWUZ.
Szerzej na temat procedury odwróconej wypowiedział się UZP.

Stan prawny: 31.08.2016 r.

środa, 24 sierpnia 2016

Co z dokumentami po nowelizacji? – cz. II



1)    Podstawy wykluczenia
Do dokumentów, których dotychczas mógł wymagać zamawiający, ustawodawca dodał możliwość żądania szeregu oświadczeń:
- oświadczenia wykonawcy o braku wydania wobec niego prawomocnego wyroku sądu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu z uiszczaniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne albo - w przypadku wydania takiego wyroku lub decyzji - dokumentów potwierdzających dokonanie płatności tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami lub zawarcie wiążącego porozumienia w sprawie spłat tych należności;
- oświadczenia wykonawcy o braku orzeczenia wobec niego tytułem środka zapobiegawczego zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne;
- oświadczenia wykonawcy o braku wydania prawomocnego wyroku sądu skazującego za wykroczenie na karę ograniczenia wolności lub grzywny w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 5 i 6 ustawy;
-oświadczenia wykonawcy o braku wydania wobec niego ostatecznej decyzji administracyjnej o naruszeniu obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, prawa ochrony środowiska lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym w zakresie określonym przez zamawiającego na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 7 ustawy;
- oświadczenia wykonawcy o niezaleganiu z opłacaniem podatków i opłat lokalnych, o których mowa w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 716);
- oświadczenia wykonawcy o przynależności albo braku przynależności do tej samej grupy kapitałowej; w przypadku przynależności do tej samej grupy kapitałowej wykonawca może złożyć wraz z oświadczeniem dokumenty bądź informacje potwierdzające, że powiązania z innym wykonawcą nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu.

2)    Zasoby podmiotów trzecich
Z uwagi na treść art. 22 ust. 4 Pzp, który stanowi, że w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy mogą polegać na zdolnościach innych podmiotów, jeśli podmioty te zrealizują roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane, zamawiający ma prawo wymagać, aby wykonawca przedstawił dokumenty, które określają czy podmiot, na zdolnościach którego wykonawca polega w odniesieniu do warunków udziału w postępowaniu dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, zrealizuje roboty budowlane lub usługi, których wskazane zdolności dotyczą.

3)    Zamówienia zastrzeżone
W przypadku zamówień zastrzeżonych, o których mowa w art. 22 ust. 2 Pzp, zamawiający może żądać:
- decyzji w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. poz. 721, z późn. zm.), lub innych dokumentów potwierdzających status wykonawcy jako zakładu pracy chronionej lub potwierdzających prowadzenie przez wykonawcę, lub przez jego wyodrębnioną organizacyjnie jednostkę, która będzie realizowała zamówienie publiczne, działalności obejmującej społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych;
- dokumentów potwierdzających procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii, o których mowa w art. 22 ust. 2 ustawy, zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawcę lub jego wyodrębnioną organizacyjnie jednostkę, która będzie realizowała zamówienie.

4)    Dokumenty potwierdzające spełnianie wymagań przez oferowane roboty budowlane, dostawy lub usługi
Ustawodawca poszerzył katalog środków, których może wymagać zamawiający w celu potwierdzenia, że oferowane roboty budowlane, dostawy lub usługi odpowiadają wymaganiom przez niego określonym o:
- plany, projekty, rysunki, modele, wzory, programy komputerowe
- certyfikat wydany przez jednostkę oceniającą zgodność lub sprawozdania z badań przeprowadzonych przez tę jednostkę, jako środka dowodowego potwierdzającego zgodność z wymaganiami lub cechami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia, kryteriach oceny ofert lub warunkach realizacji zamówienia.

Stan prawny: 18.08.2016 r.