Warunki udziału w postępowaniach po zmianach

Nowelizacja Prawa zamówień publicznych wprowadza kilka istotnych zmian w zakresie warunków udziału w postępowaniu. Warto jednak zauważyć, że część tych zmian stosowana była w praktyce; nowelizacja ubiera więc w ramy prawne pewne rozwiązania funkcjonujące w obrocie.

Po pierwsze, w art. 22 ust. 1b wprowadzono trzy grupy warunków udziału w postępowaniu:

1)       kompetencje lub uprawnienia do prowadzenia określonej działalności zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów;

2)       sytuacja ekonomiczna lub finansowa;

3)       zdolności techniczne lub zawodowe.

Może się wydawać, że ‘zniknął’ warunek dotyczące posiadania wiedzy i doświadczenia – to wrażenie jest jednak błędne, gdyż z dalszych przepisów wynika, że objęty jest on ‘zdolnościami technicznymi i zawodowymi’. Ponadto inaczej brzmi warunek dotyczący uprawnień – zmieniony przepis wskazuje jedynie na kompetencje lub uprawnienia do prowadzenia określonej działalności zawodowej. Można mieć więc wątpliwości co w przypadku, gdy posiadanie uprawnień nie dotyczy działalności zawodowej, lecz innej – czy w takim przypadku zamawiający może także formułować warunek udziału w postępowaniu?

Po drugie, odnośnie warunków dotyczących kompetencji i uprawnień, zamawiający ma prawo wymagać, aby wykonawca był wpisany do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych prowadzonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, w którym posiadają siedzibę, określonych w załączniku XI do dyrektywy 2014/24/UE. Co może jednak budzić zdziwienie, załącznik ten wskazuje na Krajowy Rejestr Sądowy, który przecież nie zawiera informacji na temat posiadanych przez wykonawcę kompetencji lub uprawnień zawodowych. Dodatkowo jeśli przedmiotem zamówienia:

1)    są usługi

2)    wykonawcy muszą posiadać określone zezwolenie lub muszą być członkami określonej organizacji, aby móc świadczyć te usługi

- zamawiający może wymagać od nich udowodnienia, że posiadają oni takie zezwolenie lub status członkowski w takiej organizacji.

Po trzecie, odnośnie sytuacji finansowej oraz ekonomicznej, w przepisach ustawy zostało powtórzone to, co wynika z rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane, czyli wskazano czego w szczególności może wymagać zamawiający:

1)       aby wykonawcy posiadali określony minimalny roczny przychód, w tym określony minimalny roczny przychód w obszarze objętym zamówieniem. Dochód, którego może wymagać zamawiający, nie przekraczać dwukrotność wartości zamówienia. Jeśli zamawiający zamierza wymagać wyższego dochodu, musi wykazać, że zachodzi należycie uzasadniony przypadek odnoszący się do przedmiotu zamówienia lub sposobu jego realizacji oraz wskazać w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub protokole powody zastosowania takiego wymogu.

2)       aby wykonawcy przedstawili informacje na temat ich rocznych sprawozdań finansowych wykazujących, w szczególności stosunek aktywów do zobowiązań – w takim przypadku zamawiający musi określić w SIWZ obiektywne metody i kryteria, na podstawie których uwzględnia te informacje.

3)       posiadania przez wykonawcę odpowiedniego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Zamawiający może także formułować inne warunki udziału w odniesieniu do sytuacji ekonomicznej i finansowej, na co wskazuje posłużenie się wyrazem ‘w szczególności’.

Ustawodawca usankcjonował dotychczasową praktykę, wprost dopuszczając, że w przypadku ofert częściowych, zamawiający może określić minimalny roczny przychód także w odniesieniu do więcej niż jednej części zamówienia, na wypadek, gdyby wykonawcy,  którego  oferta  została  wybrana  jako  najkorzystniejsza,  przyznano kilka części zamówienia do realizacji w tym samym czasie. Ponadto jeśli mamy do czynienia z konsorcjum, to zamawiający jest uprawniony określić w sposób obiektywnie uzasadniony warunki udziału odnoszące się do sytuacji ekonomicznej i finansowej konsorcjantów.

Po czwarte, pojęcie ‘zdolności technicznych i zawodowych’ wykonawcy obejmuje warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego  wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia, umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. Obejmuje więc także wiedze i doświadczenie. Co ciekawe, ustawodawca upoważnia zamawiającego do badania na każdym etapie postępowania czy zaangażowanie zasobów technicznych lub zawodowych wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze wykonawcy może mieć negatywny wpływ na realizację danego zamówienia – w praktyce jednak nie wiadomo za pomocą jakich narzędzi zamawiający ma dokonywać kontroli, a także jakie skutki ma mieć stwierdzenie przez zamawiającego, że wykonawca nie jest w stanie wykonać danego zamówienia, np. w czy w takim przypadku ma prawo wykluczyć wykonawcę.

Jeśli przedmiot zamówienia obejmuje dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, usługi lub roboty budowlane, zamawiający może oceniać zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, w szczególności w odniesieniu do jego:

- rzetelności,

- kwalifikacji,

- efektywności i

-doświadczenia. W takim przypadku zamawiający może wymagać od wykonawców wskazania w ofercie lub we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu imion i nazwisk osób wykonujących czynności przy realizacji zamówienia wraz z informacją o kwalifikacjach zawodowych lub doświadczeniu tych osób.

Po piąte, w przypadku konsorcjów, zamawiający może określić warunki realizacji zamówienia (a więc na etapie wykonywania umowy) przez wykonawców w inny sposób niż w przypadku pojedynczych wykonawców, jeżeli jest to uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne.

Stan prawny: wg wersji przyjętej przez Sejm w dniu 13 maja 2016 r.